Proste pytanie - co widzą niewidomi? Rzeczywistość człowieka jest silnie zorientowana na patrzenie i widzenie. Trudno więc sobie wyobrazić, jak wygląda świat osób niewidzących. Trudno także przyjąć do wiadomości, że światy widzących i niewidzących mogą być… podobne. Okazuje się bowiem, że osoby niewidome mogą „widzieć”, tyle że inaczej.
Rodzaje ślepoty
Istnieje więcej niż jedna odpowiedź na pytanie: „co widzą niewidomi?”, ponieważ istnieje więcej niż jeden rodzaj ślepoty. Niektórzy ludzie są uważani za ślepych, mimo że mogą dostrzec światło cień. Inni tracą wzrok w wypadkach, więc ich mózgi pamiętają, jak wcześniej odbierali świat narządem wzroku. Jeszcze inni są uznawani za całkowicie ślepych, choć są w stanie zobaczyć duże obiekty. Jak zatem widzą ludzie, którzy urodzili się jako niewidomi?
Zrozumieć, jak by to było, być niewidomym
Wiele osób, gdy próbują sobie wyobrazić, jak by to było, gdyby stracili wzrok, po prostu zamykają oczy. Ale nawet z zamkniętymi oczami oczy wciąż widzą ciemność. Osoby, które urodziły się niewidome, nie widzą czerni lub bieli. Widzą nic. Jak wygląda nic? Aby spróbować to zrozumieć, można wykonać pewne ćwiczenie. Kiedy patrzymy przed siebie, to, co widzisz, ma określoną granicę. Jeśli wyciągniesz przed siebie ręce, a potem powoli będziesz je chował do tyłu, za plecy, w końcu znikną. Jakiego koloru jest przestrzeń, którą zajmują ręce za Twoimi plecami? Na pewno nie jest czarna. Ani biała. Ta przestrzeń po prostu nie jest.
Jak „widzą” niewidomi
Okazuje się, że osoby niewidome mogą korzystać z innych zmysłów, aby stworzyć szczegółowe mapy 3D przestrzeni wokół nich. Badania wskazują, że nawet mózgi osób niewidomych od urodzenia wciąż może wykrywać bodźce wizualne i intepretować wizualne informacje. Wyniki badań przeprowadzonych na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie wykazały, że osoby niewidome mogą nauczyć się "widzieć" kształt ludzkiego ciała za pomocą… uszu. Echolokację do widzenia wykorzystują także nietoperze i delfiny. Podczas skanowania mózgu badanych w czasie echolokacji ujawniły się kolory odpowiadające uaktywnieniu się widzenia. Neurolodzy zwykle odnoszą się do kory wizualnej, jako obszaru mózgu, który odpowiada za przetwarzanie widzianych danych, jednak u osób niewidomych kora wzrokowa odpowiada także za dźwiękowe „trasy informacji” oraz tworzenie map przestrzennych.
Według Światowej Organizacji Zdrowia na całym świecie żyje około 40 milionów niewidomych ludzi, a 250 mln jest niedowidzących. W związku z tym, że nasze społeczeństwo się starzeje, rośnie prawdopodobieństwo zaburzeń wzroku związanych z wiekiem (np. jaskra czy zwyrodnienia plamki żółtej). Zrozumienie, jak widzi człowiek niewidomy zdaje się więc być istotne, by móc jak najlepiej pomóc osobom, które w przyszłości mogą zmagać się z zaburzeniami widzenia.