Jeśli wiesz, jak funkcjonuje wzrok, doskonale zdajesz sobie sprawę, że nasze oczy potrzebują światła, aby widzieć. Jak to możliwe, że widzimy także w ciemności? Ze względu na bardzo szeroki zakres warunków oświetleniowych, w jakich mogą pracować nasze oczy, konieczna jest współpraca różnych części oka, aby widzenie było możliwe.
Jak widzimy w ciemności?
Widzenie w różnych warunkach oświetleniowych jest możliwe dzięki:
- Źrenicom: Oko ma wiele wspólnego z aparatem fotograficznym. Elementem aparatu, który rozszerza się i kurczy, aby wpuścić więcej światła, jest przysłona. W podobny sposób działa źrenica. W dziennym, jasnym świetle źrenica będzie mała, by fizycznie zablokować nadmiar światła, który mógłby dotrzeć do siatkówki. W ciemności z kolei źrenica się rozszerzy. Proces ten można doskonale zaobserwować, świecąc latarką w oczy drugiej osobie (należy tę osobę wcześniej uprzedzić).
- Komórkom pręcikowym i stożkowym: Widzenie światła naszym oczom umożliwiają dwa rodzaje komórek: pręcikowe i stożkowe. Dzięki komórkom stożkowym dostrzegamy kolory i szczegóły, jednak aby je zobaczyć, potrzebujemy dużo światła. Komórki pręcikowe z kolei widzą jedynie w barwach czarno-białych i mają bardzo słabą rozdzielczość optyczną. Ich zaletą jest z kolei silna wrażliwość nawet na bardzo słabe światło.
- Fotobarwnikowi: Zarówno komórki pręcikowe, jak i stożkowe zawierają związki chemiczne, które nazywa się fotobarwnikiem. Pod wpływem światła dochodzi w nim do reakcji chemicznej, w której przetwarzana jest energia świetlna. Do widzenia w nocy komórki pręcikowe i stożkowe wykorzystują rodopsynę. Intensywne światło powoduje, że barwnik się rozkłada, przez co zmniejsza się jego wrażliwość na słabe światło. Ciemność powoduje, że cząsteczki barwnika biorą udział w procesie nazywanym „adaptacją ciemności”, w którym oko dostosowuje się do widzenia w słabych warunkach oświetleniowych.
Jak przygotować oczy do widzenia w ciemności?
Nasze oczy dużo szybciej przyzwyczajają się do widzenia w jasnym świetle niż do widzenia w ciemności. Wynika to z zależności czasowej, w której komórki osiągają maksymalną czułość. Dla komórek stożkowych czas adaptacji do widzenia jasnego światła będzie wynosił ok. 5-7 minut. Komórki pręcikowe będą potrzebowały nawet 45 minut przebywania w całkowitej ciemności, aby osiągnąć adaptację na poziomie 80% widzenia w ciemności.
Jak pomóc oczom w szybszym adaptowaniu się do zastanych warunków świetlnych?
- Zakładaj okulary przeciwsłoneczne. Kilka godzin przebywania na silnym słońcu może zmniejszyć możliwości przystosowywania się oczu do widzenia w ciemności. Warto wiedzieć, że szary odcień szkieł okularowych lepiej blokuje promienie UV.
- Zmniejsz jasność ekranu komputera/telewizora/tabletu/czytnika. Dzięki temu Twoje oczy będą mniej się męczyć dostosowywaniem do jasnego światła. Wprawdzie dostosowanie widzenia trwa dość krótko, jednak w nadmiarze silnie obciąża oczy.
- Unikaj patrzenia bezpośrednio w jasne światło, ponieważ w ten sposób zwiększasz czas niezbędny Twoim oczom do przystosowania się do widzenia w ciemności. Jeśli musisz patrzeć w kierunku ostrego światła, spróbuj co jakiś czas zamykać jedno oko. Podczas jazdy samochodem w nocy staraj się patrzeć na linie na drodze, unikaj zaś patrzenia w światła mijających cię samochodów.
Widzenie w nocy jest ważne nie tylko przez wzgląd na wygodę, lecz także bezpieczeństwo. Aby dobrze widzieć w ciemności, dbaj o dostarczenie organizmowi witaminy A i unikaj palenia papierosów.
Jeśli poszukujesz wysokiej ochrony dla swoich oczu, polecamy soczewki kontaktowe z filtrami UV, np. Avaira CooperVision.