Mianem „leniwe oko” określa się nieprawidłowe ustawienie oczu lub odchylenia gałki ocznej. Wskazuje to zwykle na ambliopię (niedowidzenie), gdzie stwierdza się znaczną utratę wzroku w jednym oku, a czasem również na strabismus (czyli zez), polegający zasadniczo na nieprawidłowym ustawieniu gałek ocznych.
Wyjaśnijmy, jak ambliopia i „leniwe oko” wpływają na wzrok i jak zazwyczaj koryguje się je i leczy.
„Leniwe oko” a ambliopia - na czym polega różnica?
Na problem, który określamy mianem „leniwego oka”, składają się dwa główne schorzenia:
Ambliopia to wada rozwojowa, polegająca na braku współdziałania między okiem a mózgiem - mówiąc prosto, mózg nauczył się ignorować informacje pochodzące z jednego oka. Ambliopia to nie problem z samym okiem, choć może ona być zarówno następstwem, jak i przyczyną takich problemów.
Strabismus czyli zez polega na nierównym ustawieniu gałek ocznych i nieprawidłowym współdziałaniu otaczających je sześciu mięśni, które umożliwiają kierowanie obojga oczu na jeden punkt. Może to być zarówno przyczyną, jak i następstwem ambliopii.
Jak „leniwe oko” wpływa na mój wzrok?
Najczęstszymi objawami „leniwego oka” jest nieprawidłowe ustawienie oczu i „uciekanie” oka na bok. Jednak „leniwe oko” może powodować poważne problemy ze wzrokiem:
Szybką utratę ostrości widzenia w „leniwym oku”, jeśli wada nie zostanie skorygowana, a oko będzie coraz rzadziej używane.
Utratę widzenia obuocznego prowadzące do utraty zdolności postrzegania głębi.
Zwiększone ryzyko utraty wzroku w oku silniejszym, ponieważ problemy z widzeniem występujące typowo w obojgu oczach dotykają najpierw oka silniejszego.
Jakie są przyczyny „leniwego oka”?
Ambliopia to następstwo słabego lub nieprawidłowo wykształconego współdziałania między okiem a mózgiem.
Czego najczęstszą przyczyną jest zez. Kiedy mięśnie oczu nie są w stanie utrzymać oczu w prawidłowym położeniu, zwłaszcza w okresie dojrzewania, mózg odbiera inny obraz z każdego oka. Mózg radzi sobie z tym mętlikiem systematycznie ignorując jeden z obrazów. W efekcie jedno oko przestaje być używane, a rozwój odpowiadającego mu obszaru mózgu jest upośledzony.
Inną częstą przyczyną jest wada refrakcji (krótkowzroczność, nadwzroczność lub astygmatyzm), która jest większa w jednym oku. To również prowadzi do dysproporcji w przekazie informacji do mózgu, a w konsekwencji do dominacji jednego oka, co powoduje, że mózg zaczyna ignorować informacje pochodzące z drugiego oka.
Wszystko, co zaburza równowagę widzenia może prowadzić do ambliopii. Do czynników tych należą: zaćma u dzieci, zmętnienie soczewki, różnice w kształcie i wielkości oczu oraz inne anatomiczne i strukturalne nieprawidłowości.
Leczenie ambliopii
Im wcześniej rozpozna się i zacznie leczyć „leniwe oko”, tym większa jest szansa na sukces. Jednak leczenie „leniwego oka” u dorosłych również przynosi efekty, zwłaszcza w przypadku silnej motywacji i zaangażowania. Badania wykazały zauważalną poprawę ostrości wzroku w oku słabszym u starszych pacjentów, choć często w stopniu słabszym pod względem tempa, stopnia i zakresu.
Leczenie ambliopii przebiega w dwóch głównych etapach - pierwszy krok to korekcja „leniwego oka”:
Krok 1: Korekcja problemów ze wzrokiem
Należy przede wszystkim najpierw wyleczyć schorzenia oczu, np. zaćmę i skorygować wady refrakcji. Często polega to po prostu na przepisaniu odpowiednich okularów korygujących krótkowzroczność lub nadwzroczność. Czasem, w lekkich przypadkach skorygowanie wady wzroku w słabszym lub „leniwym oku” wystarczy, aby uzyskać prawidłowe ustawienie oczu.
Krok 2: Wykształcenie współdziałania oko-mózg
W większości przypadków specjalista blokuje oko silniejsze, aby nauczyć mózg rozpoznawać obrazy pochodzące z oka niedowidzącego lub „leniwego”. Efekt ten można uzyskać stosując zaślepkę lub krople do oczu, które powodują okresowe zamazanie obrazu w jednym oku.
Operacja mięśni oka
Zdarza się, że nawet korekcja ambliopii nie koryguje zeza, który sprawia, że oczy pozostają nadal nieprawidłowo ustawione. W takich przypadkach pomóc może zabieg operacyjny polegający na osłabieniu lub wzmocnieniu określonych mięśni. Chirurg dokona resekcji (lub skrócenia) mięśnia, aby go wzmocnić lub przemieszczenia (wydłużenia mięśnia przymocowując go dalej od jego pierwotnego położenia), aby go osłabić.
Ćwiczenia oczu
W niewielu przypadkach nieznaczne odchylenie oczu od prawidłowego ustawienia, spowodowane niedomogą zbieżności (tzn. trudnościami ze zbieżnym ruchem obu gałek ocznych podczas patrzenia z bliska) można korygować za pomocą ćwiczeń mięśni oczu. Należą do nich ćwiczenia z przesuwanym ołówkiem i komputerowa terapia wizualna.
Pamiętaj - im wcześniej zaczniesz leczyć „leniwe oko”, tym większą masz szansę na sukces. W przypadku jakichkolwiek problemów z oczami lub wzrokiem jak najszybciej porozmawiaj o tym ze specjalistą.
Niczego w tym artykule nie należy interpretować jako porady lekarskiej, nie ma on także na celu zastąpienia zaleceń lekarskich. W przypadku szczegółowych pytań, prosimy o kontakt ze specjalistą.