Smartfony, ekrany komputerów, czytniki e-book, zegarki typu smartwatch - według badania przeprowadzonego przez Nielsen Company w 2014 r. Amerykanie są obecnie posiadaczami średnio 4 urządzeń cyfrowych, z których korzystają 60 godzin na tydzień.
Długotrwałe, codzienne korzystanie z urządzeń cyfrowych może prowadzić do cyfrowego zmęczenia wzroku, polegającego na uczuciu dyskomfortu i zaburzeniach widzenia, występujących po co najmniej 2 godzinach korzystania z tych urządzeń. Najczęstszymi i najbardziej uciążliwymi objawami cyfrowego zmęczenia oczu są zmęczenie i suchość.1
Prawie 70% osób dorosłych w Stanach Zjednoczonych zgłasza objawy związane z cyfrowym zmęczeniem oczu.2 Najczęściej schorzenie dotyka osoby w wieku 20-29 lat; w tej grupie wiekowej objawy zgłasza aż 73% osób.3
Zmęczenie i suchość
Choć czas korzystania z urządzeń cyfrowych ma tu szczególne znaczenie (30% dorosłych Amerykanów korzysta z nich przez ponad 9 godzin dziennie!3), rodzaj ekranów oraz naprzemienne korzystanie z różnych urządzeń może również stwarzać problemy dla użytkownika. Na przykład odbicia i odblaski na ekranie mogą powodować mrużenie oczu lub częściowe ich zamykanie, mające na celu złagodzenie odczuwanego dyskomfortu.
Odblaski i odbicia na ekranie oraz zmiany w natężeniu emitowanego światła zaburzają mruganie, czego efektem końcowym jest niestabilność filmu łzowego i suchość oczu. Istnieją dowody na to, że nadmierne korzystanie z ekranu komputera upośledza częstość mrugania zaburzając proces rozprowadzania filmu łzowego, tym samym narażając rogówkę na ryzyko uszkodzenia.4
Ale nie chodzi jedynie o to, ile razy mrugamy. Istotne jest to, czy podczas mrugania następuje całkowite zamknięcie oka, co ma również wpływ na stabilność filmu łzowego. Niepełne zamknięcie oka podczas mrugania uniemożliwia skuteczne rozprowadzenie filmu łzowego na powierzchni gałki ocznej, a ponadto może upośledzić ostrość widzenia oraz prowadzić do niewyraźnego (zamazanego) widzenia.4
Użytkownicy soczewek kontaktowych odczuwają tę suchość w większym stopniu niż osoby noszące okulary.3 Nawet do 85% użytkowników soczewek kontaktowych korzystających z urządzeń cyfrowych ma co najmniej jeden objaw mający związek z suchością oka w porównaniu do 71% osób, które nie noszą soczewek kontaktowych.2
Ponieważ 90% pacjentów nie wspomina specjaliście o dyskomforcie oczu będącym skutkiem korzystania z urządzeń cyfrowych, wielu z nich zapewne uważa, że nic się nie da w tym względzie zrobić. Nadszedł czas na nawiązanie dialogu z pacjentem. Oto niektóre ważne pytania dotyczące trybu życia, które możesz mu zadać:
- Z jakich urządzeń cyfrowych (smartfon, tablet, laptop etc.) Pan/Pani korzysta?
- Ile godzin dziennie korzysta Pan/Pani z urządzeń cyfrowych?
- Czy po długim czasie patrzenia w ekran urządzeń cyfrowych lub po całym dniu spędzonym przy tych urządzeniach odczuwa Pan/Pani jakieś dolegliwości ze strony oczu?
Niektórzy specjaliści z dziedziny zdrowia oczu zalecają pacjentom cierpiącym na cyfrowe zmęczenie wzroku, aby zmienili oni swoje nawyki, tzn. aby częściej mrugali, odrywali oczy od ekranu urządzenia skupiając wzrok na przedmiotach w dali (zasada 20/20/20 w zapisie anglosaskim), powiększyli czcionkę tekstu na urządzeniu cyfrowym bądź odpowiednio dostosowali odległość dzielącą ich od monitora. Jednak porady tego typu wydają się mieć niską skuteczność, co wynika z praktycznych trudności w wielu sytuacjach lub z faktu, że pacjent zapomina o zaleceniach.
Niektórzy specjaliści z dziedziny zdrowia oczu zalecają natomiast stosowanie określonych produktów, jednak mogą one również stanowić tylko częściowe rozwiązanie problemu. Do tych produktów należą filtry ochronne na monitor, okulary do pracy przy komputerze lub soczewki kontaktowe przeznaczone dla osób z objawami suchości oczu. W przypadku użytkowników soczewek kontaktowych cyfrowe zmęczenie wzroku może wskazywać na konieczność zmiany soczewek kontaktowych na soczewki wykonane z innego materiału bądź wykorzystujące inną kontrukcję optyczną i/lub zmiany płynu do pielęgnacji soczewek. Szczera rozmowa z pacjentem oraz zrozumienie problemu pomoże podjąć decyzję dotyczącą odpowiedniego postępowania.
1 Meyer D, Huenink S, Rickert P, Kollbaum P, Chamberlain P. Symptoms associated with eye fatigue in soft contact lens wearers. Praca zaprezentowana podczas rocznego posiedzenia Amerykańskiej Akademii Optometrii: Annual Meeting of the American Academy of Optometry; październik 2015; New Orleans, LA, USA.
2 Hall L, Coles-Brennan C. Digital eye strain: more screen time = more digital eye strain. Contact Lens Spectrum. 2015;30:38-40.
3 Keeping up with ocular fatigue in the digital era [Clinical Education]. Contact Lens Spectrum. 2016;31:3-10.
4 Portello JK, Rosenfield M, Chu CA. Blink rate, incomplete blinks and computer vision syndrome. Optom Vis Sci. 2013;90(5):482-487.
